Nh. Tay Ngàn, một bút danh thơ mộng và bí mật, như chính cuộc đời lặng lẽ và bi thảm của tác giả. Qua mấy lời giới thiệu và một bức ảnh chân dung trên tạp chí Văn tháng 2 năm 1965, ta biết được một gương mặt thanh niên thông minh và đặc biệt điển trai, vẻ đẹp thuần túy Á châu nhưng lịch duyệt và thời thượng hơn những bạn đồng lứa. Chàng trai đó đã sống cuộc đời tuổi trẻ mãi mãi của mình ở châu Âu. Đã viết những vần thơ tuyệt đẹp nhưng cũng vô cùng tăm tối trên những chuyến tàu đi về miền Orsay, đã theo đuổi người tình đến tận thành Madrid, đã mê sảng và điên loạn trong nhà thương Villejuif. Và cuối cùng nằm chết quạnh hiu trong căn gác nghèo ở Paris khi mới 35 tuổi. Thi hài của ông được hỏa táng ở nghĩa địa Père Lachaise, Paris, cũng là nơi yên nghỉ của Chopin, Balzac, Apollinaire, Oscar Wilde và nhiều văn hào thế giới khác. Mây Ngàn xin trân trọng giới thiệu một vài tác phẩm của ông cùng bạn đọc.
Mùa thu thành phố
Một sớm thức giấc anh chợt nhớ ra mình đang ở trong một thành phố xa lạ
Anh chợt nhớ ra sau cơn mộng kinh hoàng em đã ngàn trùng mây nước kêu gào vô vọng nhớ thương
Đáng lẽ giờ này em đang nũng nịu trong vòng tay anh, mớ tóc đen mềm mướt, đôi mắt ngái ngủ dịu dàng và bên ngoài nắng ấm dọi qua song
Căn phòng vang tiếng em cười vui bữa ăn sáng mà anh nghe thấy cùng một lúc với giọng chim sẻ ca hát trên những mái ngói
Rồi anh đưa em qua những cửa nhà thân thuộc, một cái dốc một chiếc cầu con sông chợ nhóm, vườn thú có những lùm cây xanh tươi hoa đỏ và anh rẽ tay mặt
Trên đường về nhà qua những con đường bóng mát anh thường huýt sáo
Đâu ngờ đến ngã rẽ cuối cùng bây giờ anh ở đây với bầu trời xám thấp, các cửa kính đóng chặt – đóng chặt ngàn đời, những ống khói đen sầm
Anh lo sợ cho em trong những buổi chuông về bước nhỏ đánh thức mọi vật reo hò kỷ niệm
Anh lo sợ trong những chiều sụp tối gian phòng vắng lạnh bóng đêm lặng lẽ vây lấy em
Anh lo sợ ở cuối đêm anh trở về hình bóng chập chờn không sưởi đủ chuỗi ngày em đốt bằng ký ức
Em ơi, đâu còn ai cận kề bên em những giữa đêm mưa dưng không òa khóc
Làm thế nào có thể quên em những khi hoàng hôn sậm mặt
Trong vườn Luxembourg anh ngó anh ngồi im một mình
Những hàng cây đượm vàng lá úa
Mỗi trận gió đem rơi từng chiếc u sầu
Những pho tượng hoen rỉ kia yêu nhau ngàn năm
Cặp tình nhân trong một góc hôn dài đắm đuối
Đâu như đôi ta phải vội vã xa lìa
Để những giọt nước mắt em anh chưa kịp lau
Chưa kịp nếm đắng cay trên môi em đầu lưỡi
Làn tóc rối tung không đợi anh kịp vuốt
Để tháng ngày em xõa mộng thương đau
Em ơi em, làm cách nào em giam giữ hoài con chim giữa lồng ngực
Anh bay ra thương tích đầy hồn
Em ơi em, những nắng mưa bên kia miền nhiệt đới
Với âu lo chuông đổ gió về
Em lụn tàn đêm gối chiếc bơ vơ
Ôi mộng mị nuôi cuộc đời sao đủ
Còn tương lai kia anh mang bỏ giữa rừng
Em lạc lõng giữa hùm beo rắn rít
Với thân gầy em chỉ khóc van xin.
*
Làm thế nào có thể quên em được khi đèn đường bật lên vàng võ
Trong những nẻo quanh co phố lầu tẻ ngắt
Anh tìm một vì sao như lệ mắt em
Anh chỉ thấy một khung trời mưng mủ
Và hai tay lạnh giá đã dầy.
Đơn khúc của Liễu
Ba giờ trưa một khúc nhạc sầu
Un jour sans toi
Những chiếc lá tàn rơi không cần một làn gió
Điếu thuốc đốt lên hình bóng
Và chợt tắt bơ vơ
Kỷ niệm xuống đêm
Ở chót vót của tuyệt vọng
Anh im lìm ngắm hai tay không
*
Un jour sans toi
Người thủy thủ già từ bỏ biển khơi
Chiếc tàu đã chìm
Căn phòng nhuộm đầy bóng tối
Mền gối bắt đầu rã mục
*
Liễu ơi Liễu
Un jour sans toi
Tiếng hát cuối cùng nhỏ xuống
Gạch ngói hoang tàn hồn anh
Cùng tiếc thương mọc lan trên đó
*
Un jour sans toi
Một ngày người thủy thủ già
Vô vọng chuyến ra khơi
Liễu ơi Liễu
Bàn tay
Trên cao xa kia nhớ nhung nàng chỉ còn mảng trời tím lạnh.
Buổi chiều tắt dần tắt dần tiếng chuông,
Cây lá sẩm.
Nàng vuốt lấy mặt nàng,
Thấy ngón tay nàng ướt đẫm.
*
Những đớn đau lớn theo đời nàng
Nàng đếm mãi trên bàn tay
(Ôi những ngón tay yếu ớt như côn trùng đơn chiếc)
Còn thanh xuân nàng ư?
Nàng hỏi sao mùa đông loài chim ủ rũ
*
Ôi những chiều những chiều kéo nàng vào bóng tối
Những xót đau khó hiểu của hồn chàng,
Chàng đặt giữa vũng tay nàng,
Chàng bỏ chàng đi;
Rồi mặc tình cho con lốc bi thương cháy rực.
*
Nàng vuốt lên thân thể nàng;
Ôi bàn tay em đâu là cánh tay anh.
Nàng hôn lấy hôn lấy từng chiếc móng.
Ở cuối đêm khuôn mặt chàng xanh.
Chim
Một sáng thức dậy nàng biết nàng không còn tiếng hót
Mặt trời nàng nhìn thẳng
Cũng hóa đen
*
Rồi mùa rét mang về nhớ nhung
Lòng nàng mướt xanh
Vết thương tự đấy mưng lên
Nàng muốn bay vào miền ấm áp của lòng chàng
Nhưng cánh nàng đã mỏi
*
Và bắt đầu nàng gọi
Rừng chập chùng
Căn lầu vườn cây bốc cháy
Đêm ơi đêm anh ơi anh
Vây hãm của cô đơn
Một hôm đứa bạn thình lình hỏi: mày có một lý tưởng nào để bám víu mà sống? Tôi cười ngất, cười đổ nước mắt mũi và ngạc nhiên vì vô số âm thanh giống kim nhọn châm lùng bùng hai tai.
*
Trong một quán ăn tồi tàn về đêm ở chợ Mouffetard, một người đứng tuổi bảo tuổi trẻ bây giờ sa đọa và quên mọi bổn phận làm người; tôi làm thinh ăn hết tô phở, tô phở nhiều tiêu ớt cay bừng trong khi hắn hăng say chỉ dạy thương hại phương cách thành công cuộc đời – không có gì khó cả; tôi đứng dậy bắt tay và cám ơn, hắn nói mến tôi, tôi hao giống đứa con hắn – thằng ngu đần đó đã tự tử vô cớ. Ra đường tôi sặc khói thuốc tới lợm giọng, tôi cáu giận thốt chửi hết sức tục tĩu. Con lộ tường vách xiêu vẹo tối đen; tôi vấp phải một tên say nằm lăn vệ hè, hắn nhè nhè mời tôi uống hết chai rượu và hút hết gói Gitanes.
*
Những ngày cuối đông tôi sợ sách vở lánh mặt bạn bè lang thang hết đường phố tủi thân như con chó ghẻ. Xe cộ mở tốc lực đuổi bắt chực xô vào tôi ngấu nghiến ngon lành.
*
Những người cảnh sát to lớn già nua rúc tu huýt inh ỏi, người từ các lâu đài mốc meo túa ra tưởng chừng trái đất sắp nổ. Tôi chạy trốn cho hết một đời, chạy trốn hoài hoài những tư tưởng mâu thuẫn đỉa đói, sự hành hạ muôn kẻ chung quanh. Ôi nếu được yên thân tôi mong làm thằng cụt đầu.
*
Tôi gặp người đàn bà đồng hương nhăn nheo dưới tảng mây đông, bà đã khóc dễ dàng cho nỗi vong bạt không ngày hẹn về xứ sở, nhận một nơi chốn xa lạ của chồng con, thời gian rút rỉa dần dần trí nhớ.
*
Tôi ngủ vùi trên chuyến xe lửa ra ngoại ô, khối đầu hun hút hang động, tôi cựa quậy như một hình nộm, cơn sốt lên cao, bóng đêm lan đặc. Ba giờ khuya có tiếng gà gáy, tôi trỗi dậy ngó trừng qua khung cửa tới khi bầu trời lộ màu trắng đục. Lúc ấy làn khói nặng nề trồi lên từ đầu những ống khói ngọn cây đen trần trụi. Tôi lấy giấy viết ra trước mặt, nỗi cô đơn hằng cửu tỏa nhừ tâm thể. Tại sao anh không viết cho em một bức thư vào những lúc này?
*
Khi anh yêu em.
Tình yêu như lửa đêm mùa hạ.
Chúng ta nhảy nhót tưng bừng
Khóc lóc không thôi
Cho mối tuyệt tăm của tuổi trẻ
Anh tìm ra sự ngây ngất của một kiếp người
Bằng những dục tình không giam hãm
Bằng những đêm nhiều sao thật đẹp
Hay nhớ nhau mỗi sáng mùa đông
Tuyết bám đầy vai tượng.
Nh. Tay Ngàn
Các tác phẩm đã đăng trên tạp chí Văn số 19, 20, 28 và 51